Spokojnie, to tylko awatar

Od razu zaznaczę – nie śledzę filmów 3D, nie znam się na nowoczesnych animacjach, a hity kinowe dla dzieci oglądam z kilkuletnim poślizgiem (najczęściej w święta, z dziadkiem Klemensem; z zeszłego roku pamiętam np. Epokę lodowcową – całkiem sympatyczna ;-)

Dlatego pewnie nie zauważyłabym nawet Avatara (mimo całego szumu medialnego wokół niego) albo zwyczajnie uznałabym, że to film nie dla mnie – gdyby nie kilka bardzo pozytywnych recenzji moich znajomych. Usłyszałam bowiem, że Avatar _naprawdę_ stanowi nową jakość w kinie, że porywa tak, iż zapominamy o upływie czasu, że oszałamia efektami wizualnymi, hipnotyzuje... Rozemocjonowana tymi opiniami, wybrałam się do kina!

[A może przeciwnie, może właśnie ze względu na mój brak orientacji w temacie i fakt, że nigdy wcześniej nie byłam na seansie 3D, powinnam stanowić wzór widza filmu Camerona? Ale o tym, pośrednio, później]
 
Akcja filmu toczy się w roku 1254, na planecie Pandora – na której odkryto niezwykłe bogactwa naturalne. Ziemscy naukowcy organizują więc ekspedycje badawczo-militarne, mające na celu zbadanie Pandory, poznanie jej mieszkańców i zdobycie sposobu na korzystanie z jej dóbr. Jednym z uczestników programu zostaje Jake – były amerykański marine, sparaliżowany od pasa w dół. Udział w misji jest dla niego nie tylko doświadczeniem naukowym, ale i szansą na odzyskanie sprawności – aby dostać się na Pandorę, bohater wciela się w postawnego, błękitnego awatara, wyhodowanego na wzór rdzennych mieszkańców Pandory, dzięki czemu odkrywa na nowo uroki panowania nad swoim ciałem.
 
Wkrótce niebieski Jake poznaje niebieską koleżankę – piękną przedstawicielkę rasy Na'vi. Od niej uczy się sposobów przetrwania na planecie, a także zwyczajów i wierzeń pandorian (pandorczyków?). Z czasem orientuje się, że Na'vi od wieków żyją w doskonałej harmonii z przyrodą, stronią od cywilizacji rozumianej jako podbój dzikich terytoriów, funkcjonują w dobrze zorganizowanej społeczności, nieufnie podchodząc do świata zewnętrznego... czyli zupełnie jak smerfy, tylko trochę większe ;-)
 
Nietrudno odgadnąć, że wkrótce Osiłek i Smerfetka zakochują się w sobie ;-) – i skutki tego mezaliansu stanowią punkt wyjścia dla dalszego rozwoju akcji...
Niestety, sama historia nie dostarcza więcej emocji, niż to beznamiętne streszczenie – i olśniewając formą, pozostawia spory niedosyt treści. Boleśnie stereotypowa postać generała (może powinnam powiedzieć konsekwentnie – Gargamela? ;-), równie przejaskrawiony młody, skupiony na normie kwartalnej, szef korporacji, a i sam główny bohater – dość jałowy, z typowym amerykańskim sznytem (czyli – walcząc z wszelkiej maści potworami, przekomarza się z nimi, w niebezpiecznych sytuacjach sypie dowcipem jak James Bond itp.). Do tego dochodzi jeszcze łopatologiczna narracja, prowadzona w formie wypowiedzi Jake'a na wideologu – a obejmująca przemyślenia typu Czasem o całym twoim życiu decyduje jeden szalony krok. Całości dopełnia patetyczna muzyka, towarzysząca przede wszystkim scenom batalistycznym, w których transformersy walczą ze smokami ;-) – czyli kolejny motyw doskonale znany z amerykańskich superprodukcji.

I jasne, że – jak gorliwie przekonywał mnie jeden z kolegów – nie o to w tym wszystkim chodzi, jasne, że fabuła nie jest tu wartością pierwszoplanową, że fundamentem całości miała być maestria plastyczna. Tyle, że w takim razie – po co trwa to wszystko trzy godziny? :-) Bo oczywiście urzekło mnie bogactwo szczegółów i wizjonerstwo twórców; zgadzam się w pełni, że efekty specjalne były hiperdopracowane, niektóre kadry – wykreowane z zachwycającą precyzją (te wszystkie żyłki na liściach, bajecznie kolorowe skrzydła smoków, światło sączące się między drzewami...*) – ale po godzinie napawania się efektami wizualnymi, trudno wykrzesać z siebie dalszą ciekawość do ich śledzenia. A co dopiero – po dwóch godzinach.

Dlatego zdecydowanie wolałabym obejrzeć Avatara w formie jakiegoś półgodzinnego czy godzinnego teledysku, sprawnie zmontowanego, z dobrą muzyką. Wtedy rozkoszowałabym się tymi baśniowymi kadrami, nieobciążona nadzieją na ciekawą historię – beztrosko i niezobowiązująco – i z czystym sumieniem poleciłabym Wam wizytę w kinie.

Smerfetka w kabaretkach ;-)

Trupa Doktora Parnassusa

Tymczasem w kategorii oderwania od rzeczywistości i czystej magii kina dużo bardziej odpowiada mi Doktor Parnassus i jego imaginarium. I w sumie życzyłabym Terry'emu Gilliamowi, by filmy jego autorstwa ktoś okrasił tak dopracowanymi efektami specjalnymi, jak w Avatarze (choćby mniej spektakularnymi). Bo przy dziele Camerona ma się poczucie, że te wszystkie świecące dmuchawce, drzewa ulistnione fluorescencyjnym makaronem ;-) i inne kosmiczne wynalazki, poszły trochę na marne. I to wrażenie nie wynika wcale – jak sugeruje Tadeusz Sobolewski – z faktu, że jako osoba dorosła zaniedbałam naturalną potrzebę mitu, lękam się go czy nie potrafię otworzyć się na piękno baśni (czytelnicy tego bloga wiedzą, ile tu bajkowych wątków, choćby w ilustracjach ;-). Przeciwnie – z przytoczonego Parnassusa, mimo pewnych słabości filmu, potrafiłam czerpać czystą, beztroską radość oglądania.

I choć cenię Sobolewskiego właśnie za jego emocjonalny stosunek do kina, nie mogę zgodzić się z interpretacją, która krytykę Avatara sprowadza do tłumienia wewnętrznego dziecka, do ograniczeń „praktycznych umysłów”, niezdolnych, by przyznać się do wzruszeń. Ja do wzruszeń czy zachwytów estetycznych jestem skłonna aż zanadto ;-), ale Avatar mnie zwyczajnie znużył. I nie wątpię, że stanowi on rewolucję w kinie – ale wyłącznie technologiczną, bo w kwestii całej reszty – wszystko już było. I to w niekoniecznie najlepszych filmach amerykańskich.

* żałuję, że nie udało mi się znaleźć w sieci ciekawszych kadrów, niż te portretowe – chętnie pokazałabym Wam tutaj któryś z pejzaży.