Żyć dalej w swoim mieszkaniu

Jedną z rzeczy, którą lubię w wywiadach z Woodym Allenem*, jest jego dystans do własnej twórczości – dobre samopoczucie, nieuzależnione nadmiernie od recenzji krytyków, i przekonanie, że w robieniu filmów najważniejszy jest nie wkład w historię światowej kinematografii, lecz – osobista przyjemność twórczego działania. I jasne, nie ma gwarancji, że to autentyczna postawa, a nie np. starannie wypracowane i stosowane przez lata zagranie PR-owe, ale wątek ten powraca w wielu wypowiedziach reżysera i często przemawia mi do wyobraźni.

Dlaczego? Bo bardzo podoba mi się stąpanie mocno po ziemi, mimo oczywistych ambicji – chętnie nauczyłabym się działania bez myślenia o rezultatach, pozbyła czasem niektórych aspiracji (zawodowych, twórczych, osobistych...). Ot, by cieszyć się tym, co robię _w trakcie_, dla samej przyjemności wykonywania jakiejś czynności – a nie z półświadomą myślą, co może mi to przynieść potem, gdy już osiągnę mistrzostwo świata w danej dziedzinie ;-) By nie myśleć, że koniecznie i bezapelacyjnie muszę być najlepszym Dyrektorem Kreatywnym świata**, najlepszą blogerką świata, najbardziej zaangażowaną Lobbystką, napisać najbardziej błyskotliwy artykuł na konferencję, najwyżej utrzymać nogę na jodze i w ogóle wszystko naj ;-)

Dodam dla ścisłości, nie sądzę, by moim problemem była chorobliwa ambicja. Po prostu, z racji tego, że zajmuję się wieloma sprawami, czasem mam wrażenie, że ląduję w krzyżowym ogniu różnych aspiracji. I dlatego chciałabym wszczepić sobie przekonanie, że nie wszystko, co robię, muszę robić najlepiej jak potrafię. Nie we wszystkim mogę – i w ogóle chcę! (tak na chłodno, to potrafię to wyartykułować ;-) – być najlepsza. Zwyczajnie, nie ma takiej możliwości. Ani potrzeby.

Allen w niemal każdym wywiadzie, w którym pada pytanie o jego stosunek do publiczności, deklaruje, że owszem, cieszy go np. zamiłowanie tłumów do Annie Hall, satysfakcjonują wyniki finansowe Match point, ale trudno opierać na tym swoją samoocenę, skoro porażek – zarówno kasowych, jak i artystycznych – było tyle, co sukcesów. Nie łudzi się, jak twierdzi, że wprowadzi rewolucję w kinie – zwyczajnie poświęca czas temu, co sprawia mu radość:

Z wiekiem pojawia się w komentarzach na temat mojej osoby słowo "dziedzictwo", ale ja osobiście nie jestem zainteresowany żadnym dziedzictwem, ponieważ mocno wierzę w to, że nazwanie pośmiertnie ulicy czyimś imieniem w żadnym stopniu nie poprawia jego metabolizmu. Wiem, co się stało z Rembrandtem, Platonem i tymi wszystkim sympatycznymi ludźmi. Po prostu sobie leżą. [...] Nie, żebym myślał, iż zupełnie nie mam talentu, ale nie mam go w wystarczającej ilości, by sprawił, aby moja krew zaczęła krążyć przezwyciężając rigor mortis. Zatem dziedzictwo tak naprawdę nic nie znaczy. Najlepiej wyrażam to w swej myśli: "Zamiast żyć w sercach i umysłach swoich bliźnich, wolałbym żyć dalej w swoim mieszkaniu". [źródło: W. Allen. O sobie samym. Rozmawia Eric Lax].

Podobne uwagi pojawiają się choćby w świeżym wywiadzie dla Twojego stylu, i serio, w niemal każdej wnikliwszej rozmowie z reżyserem, jaką dane mi było czytać czy słyszeć Dystans prowadzi zresztą do zabawnych rezultatów, bo – zwróćcie uwagę – w różnych wywiadach, spytany o swoje najbardziej udane dzieła, Allen wymienia różne tytuły ;-) Niemniej, lubię to trzeźwe, pozbawione pretensji podejście do twórczych aspiracji, które każe cieszyć się życiem i czerpać przyjemność zwyczajnie. z ciekawej pracy – zamiast zawracać sobie głowę potencjalną reakcją na nasze działania czy możliwymi sukcesami.

To wszystko niby oczywistość, ale czasami warto napisać to sobie dużymi literami...  Co zresztą właśnie robię – nie bez znaczenia jest fakt, że pracuję w tej chwili nad kolejnym artykułem konferencyjnym ;-) Na zakończenie ostatni cytat Allena, mój faworyt od lat:

Nie mam ambicji osiągnąć nieśmiertelności przez swoje dzieła. Wolałbym ją osiągnąć, nie umierając.

Czego Wam i sobie życzę ;-)

Ilustracja Madeleine Stamer, projektantki i właścicielki sklepu Little Circus Design.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

* Wiele rzeczy lubię w jego filmach i książkach, ale w wywiadach – stosunkowo mało.
** Zwykle zmienia mi się tylko to, czy chcę być bardziej dyrektorem, czy – bardziej kreatywnym ;-)

P.S. A rozmowy Erica Laxa z Allenem polecam, ale chyba głównie wielbicielom Allena. Dla mnie były frapujące, bo zawierają wiele smaczków związanych z realizacją filmów; reżyser z dużą drobiazgowością opowiada o swoich źródłach inspiracji, współpracy z aktorami itp. Nie jestem jednak przekonana, czy dla osób spoza grona allenoholików te 500 stron zwierzeń będzie porywających ;-)